دلبرانگی آیات قرآن در هنر سِرمه‌دوزی
بیش از شش سال با نخ‌های ظریف و درخشنده سرمه، آیات مقدس قرآنی را بر روی پارچه مخملین منقوش کرده تا عشق و ایمانش به سخنان قدسی الهی را با ظرافت سرمه‌ها درهم آمیزد و زیبایی آیات الهی را با هنر به جلوه درآورد.
مهری سلطانی، هنرمندی است که توانسته طی شش سال تلاش بی‌وقفه جزء آخر قرآن کریم و سوره بقره را در قالب ۷۵ قطعه به‌صورت دست‌دوز با هنر سرمه‌دوزی به نمایش درآورد و چشم هر بیننده‌ای را به زیبایی هنر خود جلب کند. آثاری که به گفته خانم سلطانی، آرامش درونی را به وی هدیه داده و غبار خستگی را از وجودش زدوده است.
آثار فاخر این هنرمند در نمایشگاهی که در اوایل تابستان امسال در بنیاد ایران‌شناسی در تبریز برپا شده بود به نمایش درآمد و مقرر شد این آثار که برای اولین‌بار طراحی و اجرا شده، به‌نام خود هنرمند به ثبت ملی برسد. در روزهای گرم تابستان به هم صحبتی با این بانوی هنرمند نشسته‌ایم، هنرمندی که زاده تبریز نیست، اما چند سالی است عروس تبریزی‌ها شده و به نوعی روح و جانش با این دیار کهن پیوند خورده و هنر سرمه‌دوزی را هم در همین شهر آغاز کرده است.
او که ریشه‌های معنوی درونی‌اش پیوند عمیقی با آیات مقدس قرآن و همچنین مکتب اهل بیت(ع) داشته، پیش از سرمه‌دوزی آیات قرآن کریم، تابلو فرش ابریشمی زیارت عاشورا و همچنین صلوات خاصه امام رضا(ع) را با موی طلایی بر روی پارچه مخمل بافته است.
مهری سلطانی، در گفت‌وگو با ایکنا از آذربایجان‌شرقی، با بیان اینکه از همان ابتدای کودکی به کارهای هنری علاقه‌مند بوده است، می‌گوید: قبل از ازدواج هنر فرش بافی را از پدرم که فرشباف ماهری در قم بود آموختم و در اوقات فراغت خود با این هنر مشغول می‌شدم، وقتی به واسطه ازدواج به تبریز آمدم اوقات تنهایی‌ام را با کارهای هنری پر کردم؛ بنابراین فرش‌ها و تابلوفرش‌های بسیاری بافتم.
وی با بیان اینکه صلوات خاصه حضرت امام رضا(ع) را طی دو ماه روی پارچه مخمل دست‌دوزی کرده و به موزه آستان قدس اهدا می‌کنم، اظهار می‌کند: بعد از آن نیز به خاطر درخشندگی جالب سرمه‌ها شروع به سرمه‌دوزی آیات قرآن کردم و ابتدا جزء آخر قرآن را آغاز کرده و سپس سوره بقره را نوشتم.
سلطانی، آرامش درونی خود را اولین هدف از سرمه‌دوزی آیات الهی مطرح کرده و می‌گوید: هرچند به کارهای هنری علاقه داشتم، اما کار قرآنی حقیقتاً خسته‌ام نمی‌کرد و آرامش عجیبی از تزئین آیات به هنر سرمه‌دوزی می‌گرفتم و خدا خدا می‌کردم کاری پیش نیاید تا من به سرمه‌دوزی ادامه دهم. در دو سال کرونا نیز که هیچ دیداری با خانواده نداشتم، تنها آرامش من سرمه‌دوزی آیات قرآنی بود.
این هنرمند با تأکید بر اینکه روزهای عادی تا چهار ساعت و در ایام ماه رمضان نیز روزانه حدود هشت ساعت به سرمه‌دوزی آیات قرآنی می‌پرداختم که ماحصل شش سال و شش ماه تلاش در این رابطه، ۷۵ قطعه سرمه‌دوزی شده است، ادامه می‌دهد: این ۷۵ قطعه شامل ۲۵ قطعه جزء آخر قرآن و ۵۰ قطعه کل سوره بقره است که در مجموع حدود سه و نیم جزء می‌شود.
وی با اشاره به سختی‌های کار با سرمه به علت ظرافت و شکننده بودن رشته‌های سرمه، یادآور می‌شود: سرمه، هنر سختی است و معمولاً به وسیله رشته‌های سرمه گل و... طراحی می‌کنند و طراحی حروف کار بسیار دشواری است؛ به همین دلیل ابتدای کار چند مرتبه‌ای تمرین کرده و بعد روال کار دستم آمد.
سلطانی ادامه می‌دهد: علاوه بر خود سرمه‌دوزی، نوشتن حروف قرآنی روی پارچه نیز زمان طولانی نیاز داشت که بعد چند نمونه از خط‌های طراحی شده را به استاد کمالی هم نشان دادم تا برای زیبایی کار، در کلاس‌های خطاطی حضور داشته باشم که استاد گفتند خط طراحی شده مثل خط قرآنی است و همه به راحتی می‌توانند بخوانند؛ پس به همان ترتیب کار را ادامه دادم.
این هنرمند سرمه‌دوز، در ادامه سخنانش با بیان اینکه به علت سنگین و ظریف بودن اثر، قطعه‌ها نیازمند قاب‌گیری است، چراکه قطعات بسیار جاگیر بوده و نگه‌داری‌شان نیز سخت است، اضافه می‌کند: در ابتدا تصمیم داشتم تمام آیات قرآن را به‌صورت یک کتاب سرمه‌دوزی شده و به‌عنوان اولین کتاب دست‌دوز ثبت کنم، اما به علت طولانی بودن روند کار، گرانتر شدن ابزار لازم و همچنین سنگین بودن قطعات، این امر محقق نشد.
وی با اشاره به زمانبر بودن کار سرمه‌دوزی آیات قرآن کریم، یادآور می‌شود: همان زمان به فکر افتادم که با همکاری علاقه‌مندان این هنر، کل قرآن کریم را مکتوب کنیم، اما به‌خاطر سختی و زمانبر بودن آن، محقق نشد، چراکه طراحی و اجرای این چند جزء به تنهایی شش سال به طول انجامیده است.
سلطانی، با بیان اینکه شکرگزار خداوند هستم که توفیق داد آیاتی از قرآن را با سرمه‌دوزی به نمایش بگذارم، ادامه می‌دهد: علاقه بسیاری برای شرکت در نمایشگاه‌های قرآنی و بین‌المللی دارم و همچنین علاقه‌مندم این آثار را به فروش رسانده و از دیگران نیز دستگیری کنم.
این هنرمند با ابراز تأسف از اهانت‌های اخیر به ساحت مقدس قرآن کریم، می‌گوید: این اهانت‌ها قلبم را به درد و خونم را به جوش می‌آورد، چراکه هرچه داریم از برکت قرآن کریم و عنایت خداوند است، نمی‌توانم چنین اهانت‌هایی را قبول کنم.
